Yörüklerde Hayvancılık Nedir?
Yörüklerde hayvancılık hayati önem taşımaktadır. Esasen Yörüklüğün devamı için Yörük geleneklerine göre yaşamanın anlamı bir bakıma hayvancılıkla meşguliyetin bir gereğidir. Yüzyıllardır hayvancılıkla geçimlerini sağlayan Yörükler birçok nedenden dolayı ekonomilerinin temel ürünü olan koyun yerine zamanla başka türleri besleme yoluna gitmişlerdir.
Yörük kültüründe Gazipaşa haberler olarak yaptığımız araştırmada Bu insanların besledikleri hayvanların türü iklime ve coğrafi yapıya göre de değişebilmektedir.
Diğer taraftan beslenen hayvan sayısı bu kültür içindeki insanların ekonomik seviyesini ortaya koymaktadır. Yörüklerde en çok beslenilen hayvanlar sırasıyla koyun, keçi, sığır ve devedir.
Türk göçebeleri Anadolu’ya geldiğinde coğrafi nedenlerden dolayı keçi beslemenin de yaygınlaştığı kaydedilmektedir.
Keçi (davar) beslemenin 17. Yüzyıldan sonra giderek yaygınlaştığı, hatta bu durumun yaşanılan konutlara da etkisini gösterdiği ve keçe çadırlar yerine kıl çadırlar kullanılmaya başlandığından söz edilmektedir.
Orta Toroslarda yerleşik yaşamın içindeki günümüz Yörükleri yaşayış bakımından modernize olmuş bir vaziyettedir.
Hayvancılık faaliyetinde Mersin iline baktığımızda (Gülnar, Silifke, Mut gibi) arazi kullanımının uygunluğu açısından hayvancılık önemli bir faaliyettir. Bu bölgede hayvancılık çayır, mera ve yayla kısımlarında daha da elverişli bir geçim kaynağı olmuştur. Mersin ilinin genel olarak bütün ilçelerinde hayvancılık yapılmaktadır. En yaygın hayvan türü ise küçükbaş hayvanlardan keçi olagelmiştir.
Bunun başlıca sebebi ise iklim ve yer şekillerinin keçi beslemeye müsait olmasıdır. Ancak keçinin ormanlık alanlarda tahribat oluşturması sebebiyle keçi besleme gittikçe azalmış; keçiye alternatif olarak koyun ön plana çıkmıştır. Günümüzde hayvan kesimleri ya da et tüketimindeki tercihlerde Yörük ailelerinin önceliği keçi etidir.
Orta Toroslarda yaşayan Yörüklerde hayvancılık temel geçim kaynağı iken Cumhuriyet Dönemi ve sonrasında tarım konusunda iyileştirilmelerin ve Yörüklerin göçebelikten yerleşik hayata geçişi, tarıma geçişini de beraberinde getirmiştir. Özellikle Mersin, Antalya
Gazipaşa civarındaki ovalarda sulu tarıma geçilmesi Yörüklerin hayvancılıktan uzaklaşmasına yol açmıştır (Kaştan ve Kaştan, 2009).
Bu nedenle günden güne Yörük aileleri için tarım daha kolay ve tercih edilir bir ekonomi haline gelmiştir. Bu anlaşılır bir durumdur çünkü hayvanlar için otlak gezip yorulmak yerine tarladaki mahsule ya da meyve ağacına bakmak daha karlı bir iş kapısı olmuştur.
Günümüzde ekonomisini hayvancılıkla sağlayan Yörük ailesi oldukça az sayıdadır. Köylerde yaşayan ailelerin hemen hepsinin tarlası vardır. Tarlası olan bu aileler az ya da çok tarımsal faaliyetle geçimini sağlamaktadır. Tarlası olmayan aileler ise imkânsızlıktan dolayı hayvan besleyip bu hayvanlardan elde ettikleri süt ürünlerini satarak geçimlerini temin etmektedirler.
Yörüklerin keçiye ehemmiyet vermesinin sebebi;
keçilerin dağlık, kayalık ve engebeli araziye kolay uyum sağlamasıdır. Koyuna göre daha dayanıklı olan keçi, maddi imkânları az olan çoğu Yörük aileleri için daha uygun hayvan olmuştur. Şubat zamanı doğuran keçilerin sütlerinin yavrulara ayrılması gerektiğinden daha az süt temin edilip, peynir ve tereyağı üretimi için ilkbahar sonları ve yaz ayları beklenmektedir. Mayıs ayından itibaren yaylaktaki bol miktarda otlardan beslenen keçilerin süt ve kıl verimi artmaktadır.
Yaz bitip kışlağa (kışlak) dönüşte bu sütlerden elde edilen peynir ve tereyağı pazarlarda satılmaktadır.
Elde edilen kılların bir kısmı yine pazarlarda satılırken, arta kalan kısmı ise çadır yapımında (sadece Sarıkeçili Yörükleri bu geleneği devam ettirmektedir) kullanılmaktadır. Günümüzde Gülnar, Silifke, Anamur ve Mut’taki bazı pazarlarda hala bu gelenek devam etmekle beraber, yerleşik durumda ve varsa konargöçer Yörükler ihtiyaçlarını bu pazarlardan karşılamaktadırlar. Bu pazarlar sayesinde halkın sosyalleşme imkânları genişlemiş hale gelmektedir.
Orta Toroslarda yaşayan Yörükler büyük baş hayvanlardan daha çok sığır beslemektedir. Keçi ve koyuna nazaran oldukça az sayıda olması sebebiyle çok rağbet görmemektedir. Daha çok tarımın yapıldığı alanlarda yetiştirilen sığır, son zamanlarda devlet desteği ve kalkındırma projelerindeki süt inekçiliği nedeniyle artmaya başlamıştır.
Köylerde ise gerek kendi tüketimleri için gerekse üretim fazlası ürünleri satmak için genellikle aileler birkaç küçük ve büyük baş hayvan beslemektedir. Konargöçer halkın azalmasıyla bu bölgede yapılan geleneksel hayvancılık faaliyeti ise unutulmaya yüz tutmuştur.